“die varende vroue” was aanleiding voor een gedicht van Guido Gezelle waarin hij 2 maal op verschillende wijze Wijtschate vermeldt.
Regel 53 : Widécat en
Regel 55 : Wigisghaete
“daerme datsi liep heurer veerden
recht naer Wittécat – int walsc
heetet also, ma tes valsc –
tes te Widisghaete dat si es comen,”
Hierin meldt hij dat Widécat het Waals is voor Wijtschate,
maar eigenlijk niet juist is en Widisghaete moet zijn.
Voor de echte cultuursnuivers, hierbij de volledige tekst,
over “die varende vroue”, de grote storm die Wijtschate en
omstreken geteistert heeft :
DIE VARENDE VROUE
VAN der viervlaghen, die voordesen
hier te Brugghe es opgheresen,
schreef ic u in enen brief;
nu wil ic dichten, eist u lief,
vander varender vrouen doene,
al de canten van Moscheroene.
Achttienhondert, doe men screef,
ende tsestich, daartoe bleef
nu noch – I – te tellen mede,
ward dat walenlant, ter stede
waer dat Comene staet, die stat,
ende daer omtrent, ghevat
van ener rampen die, onsochte,
daer die varende vroue brochte.
Dats ene derne, wildut weten,
die was van euvelen gewetene
ende, diet quaet bedreef, metter macht,
tote dat si hor egen vadere mesacht
ende bespot heeft scandelicke:
daeromme die vader se scrickelicke
vloecte, ende seide: vaert
wech van hier ten wolckenwaert
ewelicken! Ende si voer voort,
so soe dienen vloec hadde ghoort.
Rusten en can si nemmermeer,
ende si wert, in vlaemscer talen,
die varende vroue geheeten; wale
ende terecht, terwilen soe vaert
altide sere voorewaert. –
Dicken vaert si oec neder, laci!
Scrickelick es nog die altracie
toe Comen,
so ict hebbe vernomen,
ende daer alomme ende daerbi,
– warent gheen walen, tspetemi! –
Die dat wisten seidenmi, twaren,
si quam uppe die wolcken ghevaren,
tenemale int graue ghecleet,
met enen clede wijt ende breet,
ende, ghinat gheen twe ghetelt,
eer si tat al inne dat velt.
Twas te Mesine, waer dat scone
hof staet ende die meiskine wonen;
– meiskine en scaet si, sech men, nooit,-
maer die bomen die heeft si ghestrooit
ende ghesmeten ende ghebroken,
ende in dat grijsde cleet gedoken
ende meghevoert medeen
hooi ende strooi, stock ende steen,
daken, vlaken, pannen ende peerden,
daerme datsi liep heurer veerden
recht naar Wittécat – int walsc
heetet also, ma tes valsc –
tes te Widisghaete dat si es comen,
ende si heeft CCC bomen
uteghewronghen, aveghedraeit,
wech gherot ende omverre ghewaeit,
dattes jammer om te segghen.
Vele hebben moeten den dume legghen
vanden bomen, sterck ende groot,
als die vroue voorbi hun scoot.
Van enen appelare willic tellen:
niemene ne sal nu moeten scellen
nochte proeven meer die appelen sine,
– ai twaren toch solke scone fine
’t jaer voordesen! – die vroue trockene
omme ende slouchene al in brocken,
slouchen die wortel af ende die crone,
ende soe smeten daertoe in die bonen:
CCC stappen hi lach vandaer
lik enen like, dat es waer.
Enen jonghene drouch si mede
in horen aermen, ende si dede
omme te paeyene, liefghetal
vele, maer hi ne wou medal
horcken na horen strelen ende plaghen;
doe ne wou sene niemeer draghen,
ende soe smeetene daer lik nen hont,
dits waerhede, langs den gront.
Ene coe, met bant ende stake,
greepsi sonder lettenbrake
uten stal ende bantse vast
aen den stake; van daer wast
vamen tiene, dat wetic wale,
sonder quaet ochte sonder quale.
iij hofstedekine cort ende cleen
heeft soe ghemaect, of waeist maer – I, –
ende die weduwe die sprac si ane
ende is ene wile bliven stane
voor heurder veisteren, daer si gheseten
sat in enen leenstoele. Godt mach weten
wat die varende vroue al sei
teghen dat wedukin! Wat si dei
ai! dat weten wi al te male!
Cleen ende flau en scaet si niet,
maar al datter groot ute siet
ende sterck, daer loopt si jeghen
ende so saen eist nereghesleghen:
waert noch duust keers stercker, tlach
al omverre in enen slach.
Maar die lieden van horen gelachte,
vrouen spaert si der groter crachte,
nochte si en deret haer niet
soet te Comene es gesciet.
Reinaert, Reinaert, ghij sijt fel
so die varende vroue, ende snel!
Spaert uwe vrienden ende gelicken
sodanig dat dat scrickelike
hemelgewelt u oec sparen mach,
up desen ende up allen dach!
Laden ...